کبالت :     Cobalt  Co  

خواص فیزیکی و شیمیایی

وزن اتمي : 94/58

عدد اتمي : 27

نقطه ذوب : 1480 درجه سانتي گراد

نقطه جوش : 2900 درجه سانتي گراد

کبالت ، عنصر فرومغناطيس سختي است که داري رنگ خاکستري براقي می‌‌باشد. ين عنصر اغلب با نيکل همراه است و هر دوي آنها از اجزي مشخص فلز شهاب سنگي می‌باشند. پستانداران ، نيازمند مقدار بسيار کمي از نمکهي کبالت هستند. کبالت 60 که ايزوتوپ راديواکتيو و مصنوعي کبالت است، يک ردياب راديواکتيو مهم و عامل معالج سرطان به‌شمار می‌يد. نفوذ پذيري نسبي کبالت ، دو سوم آهن است. حالات اکسيداسيون عادي کبالت ، شامل 2+ و3+ است، گرچه 1+ نيز ديده شده است.

کاربردها

• آلياژهيي از قبيل :
  • آلياژهي ديرگداز ، بري قطعات توربين گاز موتورهي هواپيما
  • آلياژهي مقاوم در مقابل فرسيش و آسيب بر اثر کارکرد بالا
  • فولاد ، در سرعتهي بسيار زياد
  • کاربيدهي روکشدار ( فلزات سخت هم ناميده می‌شوند ) و ابزارهي الماسه
• آهن ربا و واسطه ضبط مغناطيسي ( ازقبيل نوار کاست و ويدئو)
• کاتاليزور بري مصرف در صنيع شيمييي و نفتي
• در آبکاري الکتريکي بري ظاهر ، استحکام و مقاوت در برابر اکسيداسيون
• عامل خشک کننده در رنگها ، جوهر و براق‌کننده‌ها
• ليه زيرين در لعابهي چيني
• رنگدانه ( کبالت آبي و سبز)
• الکترودهي باطري
• تيرهي راديال تسمه فولادي
• کبالت 60 ، بعنوان منبع اشعه گاما داري چندين کاربرد است:
  • در پرتو درماني ( راديوتراپي ) بکار می‌رود.
  • در استرليزه کردن غذاها با روش تابشي ( پاستوريزه کردن سرد ) بکار می‌رود.
  • در راديوگرافي صنعتي به‌منظور تشخيص عيوب ساختاري قطعات فلزات بکار می‌رود.

هشدارهــــــــــا

فلز کبالت پودر شده ، خطر آتش سوزي به همراه دارد. بهتر است همه ترکيبات کبالت را سمي در نظر گرفت، مگر ينکه خلاف آن ثابـت شده باشد. احتمالا"بيشتر ترکيبات کبالت خيلي زهرآگين نيستند. کبالت 60 ، ارسال کننده اشعه گامي قوي است، لذا تماس با ين نوع کبالت خطر ابتلا به سرطان را يجاد می‌کند. بلع کبالت 60 منجر به ورود مقداري کبالت درون بافتهي بدن می‌شود که به‌کندي از بدن خارج می‌شود.

کبالت 60 در مقابله‌هي اتمي ، عاملي خطرساز است، چون ارسالهي نوتروني مقداري از آهن را به ين يزوتوپ راديواکتيو تبديل می‌کند. بعضي طراحی‌هي تسليحات اتمي ، عمدا" به گونه ي می‌باشد که ميزان کبالت 60 را که بعنوان ذرات راديواکتيو پراکنده می‌شوند، افزيش دهند. گاهي اوقات آنها را بمب کثيف يا بمب کبالت می‌نامند. خطر در مواقع غير از جنگ اتمي ، استفاده نادرست ( يا سرقت ) از واحدهي راديوتراپاتيک پزشکي است.

کبالت داري وزن مخصوص ۷۵۶/۸، نقطه ذوبي برابر ۱۴۹۳ درجه سانتي گراد، سختي برينل ۸۶، رسانيي الکتريکي حدود ۱۶ درصد مس است. استحکام کششي کبالت ريختگي خالص ۲۴ کيلوگرم بر ميليمتر مربع، ولي با اضافه کردن۲۵/۰ درصد کربن به ۵/۴۳ کيلوگرم بر ميليمتر مربع افزيش مي‌يابد. ين فلز در آلياژهي برشکاري و فولادهي ابزار در آلياژهي مغناطيسي بکار می‌رود.

کبالت در اسيد کلريدريک و اسيد سولفوريک رقيق به آهستگي حل شده ولي در اسيد نيتريک گرم و رقيق بسرعت  حل مي شود. در اسيد نيتريک غليظ نيز به آهستگي حل مي شود.

يون کبالت Co²⁺ هيدراته صورتي و انيدر آن آبي است

کمپلکس هاي کبالت

              Co(NH₃)₆²⁺هگزا آمينو کبالت دو ظرفيتي : صورتي

              Co(NH₃)₆³⁺هگزا آمينو کبالت سه ظرفيتي : زرد ميل به قهوه ي

                                                                CoCl₆^4-: آبي رنگ

                                                 CoSCN₄^2-: آبي رنگ

                                               Co(NO₂)₆^4-: زرد

                                                 Co(CN)₆^4-: قهوه ي

محلوليت املاح کبالت

املاح نا محلول: کربنات، کرمات، سيانور ، اگزالات ، فسفات ، سولفور ، سولفيت ، فري سيانور، هيدروکسيد، تيو سيانات ، تيو سولفات ، ارسنيات، اکسيد

املاح کم محلول : يدات

املاح محلول: استات ، برومات ، برومور ، کلرات، فلئور ، يدور ، نيترات