آنتيموان: Stibium Sb

خصوصيات فيزيكي و شيميايي

عدد اتمی: 51
جرم اتمی: 121.76 amu
نقطه ذوب : 630.0 °C (903.15 K, 1166.0 °F)
نقطه جوش : 1750.0 °C (2023.15 K, 3182.0 °F)
ظرفیت: 3,5
رنگ: خاکستری سیاه
حالت استاندارد: جامد
شعاع اتمی (calc.): 1.53 Å
شعاع کووالانسی: 1.41 Å
گرمای تبخیر: 77.14 kJ/mol
چگالی: 6.684 g/cm3

آنتيموان در سال 1950 كشف شد.یک شیمیدان فرانسوی به نام نیکلاس لمری اولین کسی بود که آنتیموان و ترکیبات آن را مورد بررسی علمی قرار داد و یافته های خود را در سال 1707منتشر نمود.

آنتیموان در حالت عنصری خود شکننده ، گدازپذیر ، نقره فام و بلوری است که خاصیت هدایت الکتریکی و حرارتی ضعیفی دارد و در دمای کم تبخیر می‌شود. شبه فلز آنتیموان از نظر ظاهری و خصوصیات فیزیکی شبیه فلز است، اما از نظر شیمیایی مثل فلز واکنش نمی‌دهد. همچنین این عنصر در هوای خشک پایدار است و مورد حمله اسیدهای اسیدهای رقیق و بازها قرار نمی‌گیرد.

فراوانی آنتیموان در پوسته زمین بین 0.2 تا 5.0ppm برآورد شده است. آنتیموان ، کالکوفیل است و با گوگرد و فلزات سنگین سرب ، مس و نقره وجود دارد.

کاربردهــــــــا

استفاده از آنتیموان در صنایع نیمه هادی و در تولید دیود ها ، موج یابهای مادون قرمز و وسایل Hall-effect رو به افزایش است. این شبه فلز ، بصورت آلیاژ موجب افزایش سختی و مقاومت مکانیکی سرب می‌شود. مهمترین کاربرد فلز آنتیموان بعنوان سخت‌کننده سرب در خازنها می‌باشد.
در باطریها
آلیاژهای ضد اصطکاک
فلز ویژه حروف چاپ
گلوله های رسام و جنگ‌افزارهای کوچک
روکش کابل
از ترکیبات آنتیموان به‌صورت اکسیدها ، سولفیدها ، آنتیمونات سدیم و تری‌کلرید آنتیموان در ساخت ترکیبات ضدحریق ، لعاب سرامیک ، شیشه ، رنگ و سفالگری استفاده می‌شود. تری‌اکسید آنتیموان مهمترین ترکیبات آنتیموان است و بیشتر در تنظیمات واپسگر آتش بکار می‌رود. کاربردهای واپسگر آتش در مواردی مثل لباس بچه ، اسباب بازی ، هواپیما و روکش صندلی اتومبیل است
هشدارها
آنتیموان و بسیاری از ترکیبات آن ، سمی هستند.

محلولیت

حلال مناسب آنتيموان تيزاب سلطاني است. نيتريك اسيد روي آنتيموان اثر كرده و آنرا به Sb₂O₄ تبديل مي نمايد. به مقدار كم در اسيد غليظ محلول است. ولي در اسيد رقيق نامحلول است. آنتيموان به آساني در مخلوطي از نيتريك اسيد و تارتريك اسيد و همچنين در مخلوط كلريدريك اسيد و برم حل مي شود.

كلريدريك اسيد روي آنتيموانِ فلزي، بي اثر است. همچنين سولفوريك اسيد فقط در حالت گرم و غليظ آن را حل مي كند.

تمام يون ها و كمپلكس هاي آنيموان بي رنگ مي باشند و مهم ترين آن ها Sb³⁺ آنتيمونيو مي باشد. سپس⁵⁺ Sbآنتيمونيك است . اين يون فقط به مقدار كم با يون هاي كمپلكس در حالت تعادل وجود دارد.

محلوليت املاح آنتيموان

تركيبات محلول: فلوئورو و تارتارات

تركيبات كم محلول: تارتارات پتاسيم، و آنتيمونيل

تركيبات نامحلول: هيدروكسيد، اكسيد، سولفور، برومور، يدور و سولفات

هرگاه محلولي از آنتيموان را با نيتريك اسيد بجوشانيم و آن را تا حدِّ خشكي تبخير كنيم، تمام آن به صورت اكسيد رسوب خواهد كرد. هر گاه اكسيد حاصل را صاف نموده و حرارت دهيم، جسمي به دست مي آيد كه فرمول آن معادل Sb₂O₄ است.