جيوه Hydrargyrum   Hg :

خصوصيات فيزيكي و شيميايي

• عدد اتمي : ۸۰

• جرم اتمي : ۲۰۰,۵۹

• نقطه ذوب : C° -۳۸٫۸۳

• نقطه جوش : C° ۳۵۶٫۷۳

• شعاع اتمي : ۱٫۷۶ Å

• ظرفيت : ۲+ و ۱+

• رنگ : سفيد نقره ي

• حالت استاندارد : ميع

• چگالي : 13600

جيوه ، فلزي سنگين ، نقره‌ي رنگ ، يک ظرفيتي يا دو ظرفيتي است که هادي ضعيفي بري گرما اما هادي مناسبي بري الکتريسيته می‌باشد و تنها فلزي است که در دمي اتاق به حالت مايع است ( مايعي مات و درخشان ). جيوه براحتي و تقريبا" با تمامي فلزات معمولي از جمله طلا و نقره آلياژ می‌سازد، ( بجز آهن ) که به هر کدام از ين آلياژها ملغمه ( amalgam ) می‌گويند.

ين عنصر داري انبساط حرارتي حجمي ثابتي می‌باشد، واکنش پذيري آن نسبت به روي و کادميم کمتراست و جيگزين هيدروژن اسيدها نمی‌شود.

کاربردهــــــا

       بيشترين کاربرد جيوه در ساخت مواد شيمييي صنعتي و کاربردهي برقي و الکترونيکي است. علاوه بر ين‌ها از جيوه در دماسنجها بخصوص بري حرارتهي بالا مورد استفاده قرار می‌گيرد. چون به‌آساني با طلا توليد آمالگام می‌کند، بري تهيه طلا از سنگ معدن مورد استفاده قرار می‌گيرد. ز جيوه علاوه بر دماسنجها در فشارسنجها ، پمپهي انتشار و بسياري وسيل آزميشگاهي ديگراستفاده می‌گردد. نقطه سه گانه جيوه – 8344/38- درجه سانتيگراد – نقطه ثابتي است که بعنوان معيار در مقياسهي بين‌المللي حرارتي ( ITS-90 ) بکار رفته است. از جيوه گازي در لامپهاي بخار جيوه و تابلوهي تبليغاتي استفاده می‌شود.

ترکيبات

مهمترين نمکهي آن عبارتند از:

·        کلريد جيوه – که بسيار خورنده ، پاليش شده و به‌شدت سمي است.

·        کلريد mercurous – کالومل بوده و هنوز هم گاهي اوقات در پزشکي کاربرد دارد.

·        فولمينات جيوه – يک چاشني که در مواد انفجاري کاربرد وسيعي دارد.

·        سولفيد جيوه که از آن در ساخت شنگرف که رنگدانه مرغوبي بري رنگسازي است، استفاده می‌شود.

هشدارهـــــــــا

جيوه در هر دو حالت گازي و ميع به‌شدت سمي است. اگر ين فلز سنگين و سمي خورده شود، منجر به ضيعات مغزي و کبدي می‌شود. به همين علت ، امروزه در دماسنجهيي که فقط به منظور اندازه گيري درجه حرارت آب و هوا ساخته شده‌اند، از الکل رنگيزه دار استفاده می‌شود؛ نقطه جوش الکل از هر دمي طبيعي در زمين بيشتر است.

جيوه ماده سمي بسيار خطرناکي است که به‌آساني از طريق بافتهي پوستي ، تنفسي و گوارشي جذب می‌شود. يکي از موارد مسموميت با جيوه به حساب می‌يد. جيوه ، سيستم عصبي مرکزي را مورد تهاجم قرار داده و تاثيرات بسيار بدي روي دهان ، لثه و دندان می‌گذارد.

تماس با مقدار زياد جيوه و در مدت طولاني باعث آسيبهي مغزي و در نهيت منجر به مرگ خواهد شد. هويي که در دمي اتاق با بخار جيوه اشباع شده باشد، به رغم نقطه جوش بالا بسيار سمي است ( خطر در دماهي بالاتر افزيش می‌يابد )؛ بنابرين با ين عنصر بيد در نهيت دقت رفتار شود. لازم است ظروف جيوه بصورت مطمئن پوشيده شوند تا از سررفتن يا تبخيرآن جلوگيري شود. حرارت دادن جيوه يا ترکيبات آن هميشه بيد بوسيله هواکشهي مناسب و قوي انجام شود؛ بعضي اکسيدهي آن می‌توانند به جيوه عنصري تجزيه شوند که سريعا" تبخير شده و ممکن است ديده نشوند

ضرر هاي جيوه بري سلامتي انسان

جيوه جذب شده توسط ريه وارد خون می‌شود و در اندام هي مختلف مثل کليه ، مغز و کبد توزيع می‌شود. جيوه اثراتي نيز بر قلب دارد و با افزيش پراکسيد هيدروژن باعث از بين رفتن گلوتاتيون می‌شود. و با اثر بر روي پراکسيون ليپيد باعث عوارض قلبي می‌شود.  جيوه می‌تواند نوزادان را هنگامي که از شير مادر تغذيه می‌کنند تحت تاثير قرار دهد.

 جيوه  به راحتي هيدروليز ميشود وبه نمک بازيک که کم و بيش  نا محلول است تبديل مي شود. تمام املاح محلول جيوه سمي است

محلوليت املاح مرکوريک 

املاح محلول: استات، کلرور سيانور ، فلئورور ، نيترات ، سولفات ،

املاح کم محلول:  برومور،

املاح نا محلول: ارسنيات ، کرومات ، يدور ، اگزالات، اکسيد ، فسفات، سولفو سيانور (تيو سيانات )، سولفور